ENNEAGRAM

• Negen persoonlijkheids­typen: Het enneagram beschrijft negen verschillende persoonlijkheids­typen die laten zien hoe je de wereld waar­neemt, hoe je reageert en wat je motiveert. Elk type heeft zijn eigen strategie die je succes geeft en elk type brengt ook beperkingen met zich mee.
• Basis in vroege jeugd: Je persoonlijkheid wordt gevormd door de combinatie van aangeboren eigenschappen en vroegere ervaringen en heeft invloed op hoe je de wereld waarneemt en ermee omgaat.
• Een unieke mix: Je bent nooit puur één enneagram­type, maar een unieke mix van je basistype(n) en subtypen, de zogenaamde vleugels links en rechts van je basistype in het enneagram.
• Stress- en groeirichtingen: Elk enneagram­type heeft bovendien twee partners. Als je niet lekker in je vel zit, schiet je naar je stresspunt in het enneagram (met de richting van de pijlen mee). Je leeft dan de negatieve eigenschappen van dit enneagram­type uit. Als je je goed voelt, ga je naar je ontspanningspunt (tegen de stroom van de pijlbeweging in) en kan je de positieve eigen­schappen van dit enneagram­type toelaten. Deze dynamiek biedt inzicht in hoe je reageert in verschillende situaties.
• Gedragspatronen en drijfveren: Het model richt zich op waarom je doet wat je doet. Het onthult naast je zichtbare gedrag ook je diepste drijf­veren en automatismen. Je hebt unieke mogelijkheden om oude patronen los te laten en meer vanuit authenticiteit, compassie en vrijheid te leven.
• Hoofd, hart en handen: Je verbindt met de wereld om je heen door je denken, je voelen en je instinct. De negen persoonlijkheids­typen zijn verdeeld in een hoofdcentrum, een gevoelscentrum en een buikcentrum. Je hebt in één van de drie centra je zwaartepunt.

Het werken met het enneagram en de negen persoonlijk­heids­typen vereist een gestructu­reerde aanpak om de inzichten effectief toe te passen.

1. Identificeer je eigen enneagramtypen: Gebruik een betrouwbare enneagramtest van je coach als startpunt voor het identificeren van je meest en minst dominante enneagram­type(n).
2. Reflecteer op deze persoonlijkheidstypen: Verdiep je in de beschrijvingen van deze enneagramtypen om te herkennen welke aspecten hiervan het meest resoneren. Vergroot je zelfinzicht in je persoonlijkheid door het stellen van allerlei reflectievragen.
3. Onderzoek je eigen drijfveren en gedragspatronen: Observeer zonder oordeel en wees je bewust van automatische gedragingen en onderliggende motivaties. Verken hoe je primaire enneagramtype je dagelijkse beslissingen, relaties en reacties beïnvloedt. Leer hoe je onder spanning naar je stresspunt beweegt en vanuit je kracht naar je ontspanningspunt.
4. Herken enneagramtypen van anderen: Gebruik het model niet alleen om jezelf beter te begrijpen, maar ook om meer begrip te krijgen voor hun gedrag en motivaties. Gebruik je kennis van het enneagram om effectiever met anderen te communiceren, samen te werken en conflicten te vermijden.
5. Integreer het enneagram in je dagelijkse leven: Stel concrete doelen op basis van de lessen van je enneagramtype (bijvoorbeeld omgaan met perfectionisme, angst of impulsiviteit). Gebruik bijvoorbeeld journaling of mindfulness om te verdiepen in je enneagramtype en transformatie te stimuleren.

Hieronder tref je een aantal voorbeelden van vragen die je helpen bij het reflecteren op het enneagram.

• Ben je primair een hoofdmens, een hartmens of een buikmens?
• Wat herken je het meest in je dominante enneagram-type?
• Welke kernangst speelt een rol in je leven?
• Hoe beïnvloedt jouw enneagramtype je communicatie, je ambities, je relaties en dergelijke?
• Welke sterktes van jouw enneagramtype kun je meer inzetten?
• Hoe reageer je wanneer je richting je stresspijl beweegt?
• Wat helpt je om terug te keren naar je groeipijl?
• Welke kwaliteiten van je vleugels herken je in jezelf?
• Hoe kun je balans vinden tussen je dominante enneagramtype en je vleugels?
• Welke misverstanden over jouw enneagramtype ervaar je vaak?

Observeerder ◦ Denker ◦ Onderzoeker ◦ Filosoof

Typering

• “Daar wil ik eens goed over nadenken”
• Ik wil de wereld om me heen begrijpen.
• Ik verzamel kennis, observeer en ben opmerkzaam.
• Ik ben in staat om informatie te ordenen op nieuwe manieren.
• Ik plaats ratio boven gevoel.
• Ik hecht aan privacy.

Waarden

Autonomie ◦ Vrijheid

Overtuiging

Een visie geeft een organisatie richting en doel.

Zelfbeeld

Ik begrijp het en heb het door.

Primaire drijfveer

Ik wil de wereld om mij heen begrijpen.

Angst

Dat ik niet besta, dat alles leeg is.

     ✼

Kwaliteiten

Scherpzinnigheid ◦ Onafhankelijkheid ◦ Beschouwen ◦ Kalmte ◦ Objectief waarnemen ◦ Systematisch ◦ Nieuwsgierigheid ◦ Wijs

Valkuilen

Arrogantie ◦ Solisme ◦ Afstandelijkheid ◦ Karigheid ◦ Niet (mee)doen ◦ Eigenwijsheid ◦ Uitstelgedrag ◦ Cynisme ◦  Zwijgzaamheid

Uitdagingen

Eenvoud ◦ Sociabiliteit ◦ Inlevingsvermogen ◦ Spontaniteit ◦ Toon betrokkenheid ◦ Toon emoties ◦ Onthechting ◦ Stop met denken: doe iets

Allergieën

Domheid ◦ Massaliteit ◦ Klefheid ◦ Overdrevenheid ◦ (Hyper)emotioneel gedrag

     ✼

Ik groei als ik …

• me ontwikkel als een gezonde Acht.
• me steeds meer gedraag als een inspirerend leider.
• de richting aangeef.

Ik krijg stress als ik …

• te weinig tijd en ruimte voor mezelf heb.
• behoeften en wensen heb die me afhankelijk maken.
• teveel wil weten voordat ik in actie kom.

> Ik gedraag me onder stress als een ongezonde Zeven: ik zoek ontsnapping in verslaving (werk, hobby, alcohol, etc.).

     ✼

Hoe je met me samenwerkt

• Gebruik het gezonde verstand bij jouw besluitvorming.
• Wees duidelijk.
• Stel vragen en nodig uit zonder te pushen.
• Heb geduld.
• Geef me tijd, maar wees duidelijk over eventuele deadlines.

     ✼

Continuüm van niveaus

• Baanbrekende visionair
• Opmerkzame waarnemer
• Geconcentreerde innovator
• Leergierige expert
• Intense conceptualist
• Provocerende cynicus
• Geïsoleerde nihilist
• Doodsbenauwde vreemdeling
• Imploderende schrizofreen

Vragensteller ◦ Advocaat van de duivel ◦ Betwijfelaar ◦ Wachter

Typering

• “Wees voorzichtig. Kijk uit!”
• Ik ben loyaal aan mijn groep.
• Ik ben doordrongen van risico’s en zoek naar veiligheid.
• Ik heb last van twijfel en zie beren op de weg.
• Ik heb een goede intuïtie.
• Ik doe soms dingen waar ik bang voor ben om zo mijn angst te overwinnen.

Waarden

Veiligheid ◦ Openheid

Overtuiging

Organisaties moeten een gevoel van verbondenheid bieden.

Zelfbeeld

Ik doe mijn plicht en vertoon  goed gedrag.

Primaire drijfveer

Ik wil zekerheid en veiligheid hebben.

Angst

Dat ik alleen ben, terwijl mijn verlangen is om ergens bij te horen, me te verbinden.

     ✼

Kwaliteiten

Alertheid ◦ Loyaliteit ◦ Serieusheid ◦ Verantwoordelijkheidsbesef ◦ Vragen stellen ◦ Behoedzaam ◦ Betrouwbaar ◦ Voorbereiding

Valkuilen

Achterdocht ◦ Besluiteloosheid ◦ Tobberigheid ◦ Striktheid ◦ Beren op de weg zien ◦ Twijfelen ◦ Je beperken door regels ◦ Angst

Uitdagingen

Overlaten ◦ Zelfvertrouwen ◦ Zorgeloosheid ◦ Souplesse ◦ Vertrouw op genomen besluiten ◦ Ken jezelf ◦ Moed ◦ Open je emotioneel naar anderen

Allergieën

Nalatigheid ◦ Gemakzucht ◦ Lichtzinnigheid ◦ Wispelturigheid ◦ Roekeloosheid

     ✼

Ik groei als ik …

• me ontwikkel als een gezonde Negen.
• communiceer in een gebalanceerde harmonieuze stijl.
• leer anderen te vertrouwen.

Ik krijg stress als ik …

• mezelf druk opleg bij mijn pogingen om met onzekerheid en onveiligheid om te gaan.
• probeer de goodwill van anderen te behouden terwijl ik wantrouwen voor hen koester.

> Ik gedraag me onder stress als een ongezonde Drie: ik overschreeuw mezelf in een verkeerde poging om me te profileren.

     ✼

Hoe je met me samenwerkt

• Betrek me in de oplossing en de besluitvorming.
• Toon oprecht interesse in mijn waarschuwingen.
• Vraag door naar risico’s en doemscenario’s.
• Laat me niet in de steek.
• Vraag me om advies.
• Overval me niet.

     ✼

Continuüm van niveaus

• Onverschokken held
• Innemende vriend
• Toegewijde werker
• Plichtsgetrouwe loyalist
• Ambivalente pessimist
• Autoritaire rebel
• Overreagerende onafhankelijke
• Paranoïde hystericus
• Masochist

Optimist ◦ Levensgenieter ◦ Enthousiasteling ◦ Generalist ◦ Dromer

Typering

• “Leuk: iets nieuws!”
• Ik heb behoefte aan nieuwe ervaringen en wil niets leuks missen.
• Ik heb een overdosis aan ideeën.
• Ik wil blij en gelukkig zijn en ben positief en energiek.
• Ik ontvlucht mijn angsten in een stroom van activiteiten.
• Ik zoek activiteit en afleiding ter verdrijving van verveling.

Waarden

Avontuur ◦ Plezier

Overtuiging

Optimisme en enthousiasme zijn binnen een organisatie drijvende krachten.

Zelfbeeld

Ik ben gelukkig.

Primaire drijfveer

Ik wil blij, gelukkig en tevreden zijn.

Angst

Dat ik incompleet ben.

     ✼

Kwaliteiten

Spontaniteit ◦ Charme ◦ Nieuwsgierigheid ◦ Luchthartigheid ◦ Enthousiasme ◦ Pragmatisme ◦ Veerkracht ◦ Optimisme

Valkuilen

Impulsiviteit ◦ Narcisme ◦ Rusteloosheid ◦ Ongedisciplineerdheid ◦ Oppervlakkigheid ◦ Materialisme ◦ Pijnvermijdend ◦ Onvoldoende realiteitszin: te positief

Uitdagingen

Doordachtzaamheid ◦ Verbinding ◦ Tevredenheid ◦ Grondigheid ◦ Matigheid ◦ Een pas op de plaats maken ◦ Nuchter zijn ◦ Zaken niet alleen opstarten maar ook afronden

Allergieën

Saaiheid ◦ Opgeslotenheid ◦ Voorspelbaarheid ◦ Zwaarmoedigheid ◦ Klagers ◦ Negatievelingen

     ✼

Ik groei als ik …

• me ontwikkel als een gezonde Vijf.
• de diepgang en kennis zoek in plaats van de breedte en vernieuwing.
• meer betrokken raak bij dingen en mensen.

Ik krijg stress als ik …

• teveel probeer te proeven van wat het leven te beiden heeft.
• verplichtingen aanga en het gevoel heb eraan vast te zitten.
• vervelende en saaie klussen moet doen.

> Ik gedraag me onder stress als een ongezonde Eén: ik word een belerende betweter.

     ✼

Hoe je met me samenwerkt

• Overweeg serieus de wilde ideeën.
• Zeur niet.
• Benader me positief.
• Praat niet alleen over werk.
• Geef verantwoordelijkheid.
• Moedig initiatieven aan.
• Geef me vrijheid en tegelijkertijd richting.

     ✼

Continuüm van niveaus

• Extatische bewonderaar
• Optimistische bon vivant
• Vaardige generalist
• Doorgewinterde wereldwijze
• Hyperactieve extravert
• Excessieve hedonist
• Impulsieve escapist
• Manisch-compulsieve persoon
• Panische hystericus

Gever ◦ Moeder ◦ Assistent

Typering

• “Wat wil jij?”
• Ik geef en ben daar trots op.
• Ik zet me in voor anderen ten koste van mezelf.
• Ik verwerf waardering door anderen te helpen.
• Ik voel mijn eigen behoefte niet goed.
• Ik heb het nodig om nodig te zijn.

Waarden

Connectie ◦ Vrijheid

Overtuiging

De behoeften van mensen in organisaties zijn belangrijk.

Zelfbeeld

Ik ben behulpzaam.

Primaire drijfveer

Ik wil geliefd zijn.

Angst

Dat ik geen waarde heb.

     ✼

Kwaliteiten

Behulpzaamheid ◦ Tact ◦ Enthousiasme ◦ Relatiegevoeligheid ◦ Liefdevol ◦ Meeleven ◦ Vrijgevig ◦ Anderen bevestigen

Valkuilen

Zelfopoffering ◦ Indirectheid ◦ Hysterie ◦ Omzichtigheid ◦ Problemen overnemen ◦ Te betrokken ◦ Te beschermend ◦  Schamen om te ontvangen ◦ Pleasing

Uitdagingen

Grenzen stellen ◦ Directheid ◦ Nuchterheid ◦ Helderheid ◦ Hulp vragen en ontvangen ◦ Eigen behoeftes kennen ◦ Goed voor jezelf zorgen ◦ Afstand bewaren

Allergieën

Ego-centrisme ◦ Botheid ◦ Afstandelijkheid ◦ Kilheid

     ✼

Ik groei als ik …

• me ontwikkel als een gezonde Vier.
• op zoek ga naar mijn creativiteit en individualiteit.
• ontdek dat ik genoeg mezelf kan zijn. 

Ik krijg stress als ik …

• het gevoel heb onmisbaar te zijn voor teveel mensen en projecten.
• hulp nodig heb van anderen.
• verward ben over wat mijn eigen behoeften zijn.

> Ik gedraag me onder stress als een ongezonde Acht: Hulp wordt bazig door de strot geduwd. Of de ander dat wil of niet, er wordt geholpen.

     ✼

Hoe je met me samenwerkt

• Benader me vriendelijk.
• Misbruik mijn hulpvaardigheid niet.
• Wees zelf ook attent.
• Vraag alleen hulp als het echt nodig is.
• Spreek oprechte waardering uit.
• Wees niet koud of egoïstisch.

     ✼

Continuüm van niveaus

• Belangenloze altruïst
• Empatische vriend
• Koesterende helper
• Demonstratieve vriend
• Bezitterige intimus
• Neerbuigende heilige
• Manipulator
• Psychosomatisch slachtoffer
• Dwingeland

Presteerder ◦ Motivator ◦ Verkoper

Typering

• “We gaan er helemaal voor”
• Ik presteer om zo waardering te krijgen.
• Ik ga de competitie aan en ik ben daarin succesvol.
• Ik ben gevoelig voor uiterlijk, succes en openlijke waardering.
• Ik wil me geaccepteerd en waardevol voelen.

Waarden

Presteren ◦ Professionaliteit

Overtuiging

Competitie haalt het beste uit mensen.

Zelfbeeld

Ik ben succesvol.

Primaire drijfveer

Ik wil geaccepteerd worden voor wie ik ben.

Angst

Dat ik niet kan presteren en dat ik niet tot ‘doen’ in staat ben.

     ✼

Kwaliteiten

Doelgerichtheid ◦ Gedrevenheid ◦ Besluitvaardigheid ◦ Optimisme ◦ Competitie ◦ Efficiëntie ◦ Leiderschap ◦ Energiek

Valkuilen

Bezetenheid ◦ Fanatisme ◦ Kortzichtigheid ◦ Oppervlakkigheid ◦ Workaholic ◦ Zelfoverschatting ◦ Pronken ◦ Doen alsof ◦ Wil te graag complimenten ◦ Doel heiligt de middelen mentaliteit

Uitdagingen

Doseren ◦ Ontspannenheid ◦ Reflectie ◦ Diepzinnigheid ◦ Bescheidenheid ◦ Succes relativeren ◦ Ruimte geven ◦ Teamwork ◦ Loslaten

Allergieën

Halfslachtigheid ◦ Luiheid ◦ Gelatenheid ◦ Doemdenken ◦ Verliezen ◦ Werken met ‘losers’

     ✼

Ik groei als ik …

• me ontwikkel als een gezonde Zes.
• aandacht geef aan de veiligheid voor de ander en mezelf.
• bescheidenheid ontwikkel als tegengif voor pronken.

Ik krijg stress als ik …

• mezelf (werk-)druk opleg. Deze druk ontstaat doordat ik mijn eigenwaarde baseer op hoeveel ik voor elkaar krijg en op status en prestige.
• mijn gevoelens niet ken en wanneer ik teveel doe.

> Ik gedraag me onder stress als een ongezonde Negen: ik verlies betrokkenheid, ik sluit me af en stop met communiceren.

     ✼

Hoe je met me samenwerkt

• Verspil geen tijd met spelletjes die nergens om gaan.
• Erken successen.
• Toon inzet.
• Stel uitdagende haalbare doelen.
• Toon Drieën jouw waardering.

     ✼

Continuüm van niveaus

• Authentieke persoon
• Zelfverzekerde persoon
• Uitmuntend toonbeeld
• Competitieve statuszoeker
• Imagobewuste pragmaticus
• Narcist
• Oneerlijke opportunist
• Bedrieger
• Wraakzuchtige psychopaat

Individualist ◦ Artiest ◦ Schrijver ◦ Intuïtieveling

Typering

• “Ik heb het gevoel dat ze me niet echt begrijpen”
• Ik voel me anders dan anderen en ik wil mezelf begrijpen.
• Ik zoek naar verbondenheid.
• Ik ben creatief en origineel en ik zoek schoonheid en echtheid.

Waarden

Authenticiteit ◦ Verbinding

Overtuiging

Organisaties zijn menselijk tot de hoogte waar individualiteit en gevoelens van mensen worden gerespecteerd.

Zelfbeeld

Ik ben anders.

Primaire drijfveer

Ik wil begrijpen wie ik ben.

Angst

Dat ik ontoereikend ben.

     ✼

Kwaliteiten

Introspectie ◦ Medelevendheid ◦ Fijngevoeligheid ◦ Hartstocht ◦ Artisticiteit ◦ Individualisme ◦ Romantiek ◦ Schoonheid ◦ Echtheid

Valkuilen

Navelstaren ◦ Depressiviteit ◦ Melancholie ◦ Emotionaliteit ◦ Overgevoeligheid ◦ Zweverigheid ◦ Intensiteit ◦ Onbegrepenheid ◦ Drama ◦ Alleen in mezelf verdiept

Uitdagingen

Gewoonheid ◦ Opgewektheid ◦ Zakelijkheid ◦ Nuchterheid ◦ Rationaliteit ◦ Daadkracht

Allergieën

Zinloosheid ◦ Onechtheid ◦ Meedogenloosheid ◦ Cynisme ◦ Burgerlijkheid ◦ Oppervlakkigheid

     ✼

Ik groei als ik …

• me ontwikkel als een gezonde Eén.
• een positieve bijdrage lever aan de wereld om me heen in plaats van zwelg in mezelf.
• heldere structuren zoek om me aan vast te houden.

Ik krijg stress als ik …

• het gevoel heb dat mensen niet voldoen aan mijn romantische idealen.
• meer wil dan mogelijk is of als ik anderen benijd.
• onhanteerbare gevoelens heb, vooral in tijden van emotionele crisis.

> Ik gedraag me onder stress als een ongezonde Twee: ik help anderen om zo aan mijn eigen gevoelens te ontsnappen.

     ✼

Hoe je met me samenwerkt

• Heb aandacht voor zingeving en eigenheid.
• Wees niet te zakelijk.
• Dwing me niet in een keurslijf.
• Respecteer originaliteit.
• Wees niet te zwart-wit.
• Geef me de ruimte om zaken anders aan te pakken.

     ✼

Continuüm van niveaus

• Geïnspireerde schepper
• Zelfbewuste intuïtionist
• Zelfonthullende individu
• Verbeeldingsrijke estheet
• Zelfgeabsorbeerde romanticus
• Zelftoegeeflijke uitzondering
• Vervreemde depressieveling
• Emotioneel gekwelde
• Zelfdestructieve persoon